محققان دانشگاه تهران در بررسی مخازن نفت و گاز در خلیج فارس به اهمیت ارزیابی و پیش‌بینی دقیق مخازن در سازندهای کربناتی دولومیتی‌شده پی بردند.
به گزارش الفبای رشد به نقل از روابط‌عمومی دانشگاه تهران، در پژوهشی که به تازگی به سرپرستی حمزه مهرابی، عضو هیأت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، با همکاری زهرا پویافرد و محمد بهره‌ور، دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران و استادی از دانشگاه وینزور کانادا انجام شده، مدل‌های مختلف دولومیتی شدن و تأثیر آن بر کیفیت مخازن نفت و گاز در خلیج فارس بررسی شده است.
مهرابی در معرفی این پژوهش گفت: دولومیت نوعی سنگ کربناته رسوبی، حاوی مقادیر زیادی از کانی دولومیت (CaMg(CO3)2) است. یکی از فرایندهای زمین‌شناختی در بخش‌هایی از خلیج فارس، دولومیتی شدن یا تشکیل سنگ‌های دولومیتی بوده است. این فرایند بر کیفیت مخزنی سازند داریان در سه میدان نفتی / گازی خلیج‌فارس تأثیرگذار بوده است.
وی ادامه داد: در این پژوهش، فرایند دولومیتی شدن در این سازند، با مطالعات پتروگرافی نمونه‌های مغزه و مقطع‌های نازک با میکروسکوپ کاتدولومینسانس، آنالیزهای ایزوتوپی کربن و اکسیژن، و مطالعات سیالات درگیر، بررسی شده است.
عضو هیأت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با تشریح پدیده دولومیتی‌شدن اظهار داشت: در فرایند دولومیتی شدن هیدروترمال، دولومیت‌های زینی پرکننده شکستگی‌ها و حفره‌ها تشکیل می‌شود. دولومیتی شدن مرتبط با استیلولیت در رخساره‌های گل غالب رخ می‌دهد و به‌صورت بلورهای ریز تا متوسط با مرکز کدر و حاشیه شفاف، عمدتاً در امتداد درزهای انحلالی و استیلولیت‌ها تمرکز یافته‌اند. دولومیتی‌شدن باکتریایی در رخساره‌های جلبکی شناسایی‌شده که نشان‌دهنده نقش واسطه‌گری میکروبی در تشکیل آنهاست.
این پژوهشگر حوزه سنگ‌شناسی رسوبی، در ادامه توضیح داد: داده‌های ژئوشیمیایی (δ¹³C و δ¹⁸O) و کاتدولومینسانس از مدل دیاژنتیکی پیشنهادی پشتیبانی می‌کنند و مراحل و شرایط مختلف تشکیل دولومیت را نشان می‌دهند. آنالیز سیالات درگیر در دولومیت‌های زینی و استیلولیتی، شرایط شوری (معادل ۹.۵% وزنی NaCl) و دمایی (۱۰۵ درجه سانتی‌گراد) متناسب با دیاژنز دفنی را آشکار می‌سازد.
مهرابی اظهار داشت: این مطالعه نشان می‌دهد که فرایند دولومیتی‌شدن به‌ویژه نفوذپذیری را بهبود می‌بخشد، به‌طوری که بالاترین کیفیت مخزن در رخساره‌های دولومیتی‌شده بخش کربناتی تحتانی سازند داریان یافت می‌شود.
نتایج این مطالعه به تازگی از سوی الزویر در نشریه Marine and Petroleum Geology منتشر شده و از مسیر پیوند زیر در دسترس قرار گرفته است: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264817224005415
