مسابقه سالانه هوش مصنوعی ایران چالشی ویژه برای توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام تومورهای مغزی کودکان برگزار می‌کند.
به گزارش الفبای رشد به نقل از خبرگزاری مهر، نشست امضای تفاهم نامه میان موسسه خیریه محک و دبیرخانه جایزه سالانه هوش مصنوعی ایران امروز در محل بیمارستان محک برگزار شد. براساس این تفاهم نامه چالش تشخیص خودکار ناهنجاری در تصاویر سی تی اسکن کودکان به عنوان یک چالش و یکی از محورهای اصلی جایزه سالانه هوش مصنوعی ایران به مسابقه گذاشته خواهد شد. هدف از این اقدام ارتقای تشخیص زودرس تومورهای مغزی کودکان برای افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های درمان است.
مسابقه سالانه هوش مصنوعی ایران (AAA) پلتفرمی ملی است که با هدف آشنایی علاقه مندان با هوش مصنوعی، گسترش دانش و توانایی ها، ایجاد شبکه ای گسترده از متخصصان هوش مصنوعی در سراسر کشور و پرورش نیروی انسانی متخصص برگزار می شود. شرکت کنندگان پس از گذراندن آموزش‌های اولیه در یک مسابقه تیمی یا فردی به حل مسائل واقعی با استفاده از هوش مصنوعی می پردازند.
سومین دوره مسابقه سالانه هوش مصنوعی ایران، ۵ محور دارد که تشخیص تومورهای مغزی کودکان، به ویژه تشخیص اولیه از طریق سی‌تی‌اسکن، یکی از مهم‌ترین موضوعات این جایزه است. براساس تفاهم نامه منعقد شده، مقرر شده است بیمارستان محک با دارا بودن دیتای قابل توجهی از اسکن‌های مغزی طبیعی و بیماران مبتلا به تومور، بستر مناسبی برای توسعه الگوریتم‌های هوش مصنوعی فراهم کند.
در این رقابت، شرکت‌کنندگان باید با استفاده از داده‌هایی که توسط موسسه محک ارائه می‌شود، مدل‌های هوش مصنوعی طراحی کنند تا بتوانند در تحلیل تصاویر سی‌تی‌اسکن به شناسایی ناهنجاری‌های مغزی کمک کنند. هر تیمی که بتواند مدل دقیق‌تری ارائه دهد، شانس بیشتری برای دریافت جایزه خواهد داشت.
تشخیص زودهنگام تومورهای مغزی کودکان با کمک هوش مصنوعی
دکتر مرتضی اشرافی، مدیر مرکز تحقیقات سرطان کودکان محک با اشاره به اهمیت رویکرد عملیاتی و واقع‌بینانه در مواجهه با مسائل، خاطره‌ای تلخ از دختر شش ساله‌ای تعریف کرد که به دلیل تشخیص نادرست و کمبود تخصص در یک مرکز درمانی شلوغ، پس از مدتی با ضایعه بزرگی در مغز مراجعه کرد و متأسفانه جان خود را از دست داد.
اشرافی تصریح کرد: این مشکل فقط مختص ایران نیست و در بسیاری از کشورها، به ویژه در مناطقی که دسترسی به رادیولوژیست یا جراح مغز و اعصاب محدود است، دیده می‌شود. تفسیر دقیق سی‌تی‌اسکن مغز بسیار دشوار است و سرطان کودکان به دلیل نادر بودنش، ممکن است برای بسیاری از پزشکان در طول زندگی فقط چند بار اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: نیازمند ابزاری هستیم که هم‌زمان با انجام سی‌تی‌اسکن، تصاویر را در یک سیستم یکپارچه تحلیل کرده و به پزشک کمک کند تا تشخیص بهتری داشته باشد و بیماری از دست نرود. این مشکل در مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار که دسترسی به متخصصان محدود است، بیشتر دیده می‌شود. سی‌تی‌اسکن به دلیل سرعت بالا و هزینه کمتر، در موارد اورژانسی اولویت دارد، اما تفسیر آن نسبت به MRI پیچیده‌تر است و به همین دلیل کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
مدیر مرکز تحقیقات سرطان کودکان محک ضمن بیان این مطلب که مرکز تحقیقات محک با همکاری متخصصان حوزه هوش مصنوعی، تصمیم گرفته است سی‌تی‌اسکن را به عنوان چالشی مهم در زمینه تشخیص زودرس سرطان کودکان به ویژه تومورهای مغزی انتخاب کند، گفت: هدف ما فقط درمان کودکان مبتلا به سرطان نیست، بلکه ارتقای تشخیص زودرس تومورهای مغزی برای افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های درمان است.
او خاطرنشان کرد: تشخیص زودهنگام حتی با اختلاف یک هفته، می‌تواند به طور قابل توجهی پیش‌آگهی بیماران را بهبود بخشد، شانس بقا را افزایش دهد، عوارض درمان را کاهش دهد و هزینه‌ها را پایین بیاورد.
اشرافی گفت: در حال حاضر محک با همکاری جایزه سال هوش مصنوعی، تلاش می‌کند سرعت، دقت و قابلیت استفاده بالا را در این پروژه عملیاتی کند تا کودکان بیشتری در آغوش خانواده‌هایشان زندگی کنند.
مدیر مرکز تحقیقات سرطان کودکان محک، در تشریح نقش این مرکز در این پروژه هوش مصنوعی گفت: محک به عنوان قلب تپنده این طرح، مجموعه‌ای ارزشمند از داده‌های سی‌تی‌اسکن بیماران را در اختیار دارد که حاصل اعتماد سال‌ها بیماران و خانواده‌های آنهاست. این داده‌ها با حفظ کامل حریم خصوصی و ناشناس‌سازی در اختیار تیم‌های شرکت‌کننده قرار گرفته است.
او افزود: حضور متخصصان رادیولوژیست و پاتولوژیست در محک امکان برچسب‌گذاری دقیق این داده‌ها و تفکیک سی‌تی‌اسکن‌های طبیعی از موارد مربوط به تومور مغزی را فراهم می‌کند. همچنین، برنامه‌هایی برای بهره‌گیری از داده‌های مراکز درمانی دیگر از جمله مراکز تروما و درمان کودکان در دست اجرا است تا این چالش صرفاً محدود به سرطان نباشد.
اشرافی با تأکید بر اهمیت همکاری‌های میان‌رشته‌ای در دنیای امروز، اظهار داشت: در حوزه درمان دست یاری به سوی متخصصان فناوری و هوش مصنوعی دراز می کنیم تا کیفیت تشخیص و درمان بهبود یابد.
نماینده مرکز تحقیقات محک با بیان اینکه این مرکز در حال حاضر تنها نهاد تخصصی فعال در زمینه تومورهای مغزی کودکان است، گفت: ما در محک مجموعه‌ای غنی از داده‌های تصویربرداری شامل اسکن‌های مغزی نرمال و مرتبط با تومور داریم که می‌تواند به عنوان دیتای اولیه در اختیار شرکت‌کنندگان جایزه سالانه هوش مصنوعی قرار گیرد.
وی ادامه داد: پشتیبانی علمی و تخصصی این پروژه، به‌ویژه در زمینه تصویربرداری، توسط تیم‌های تخصصی بیمارستان و مرکز تحقیقات محک انجام می‌شود. ما یکی از بهره‌برداران نهایی این پروژه خواهیم بود. اگر پروژه به نتیجه برسد، می‌تواند کمک کند تا بیماران سریع‌تر شناسایی شوند و کیفیت تصمیم‌گیری درمانی ارتقاء یابد.
وی این پروژه را فصل جدیدی در فعالیت‌های مرکز تحقیقات محک دانست و ابراز امیدواری کرد که با ادامه این مسیر، بتوانند کودکان بیشتری را زودتر تشخیص داده و جان آنها را نجات دهند.
جلیل عسکری، دبیر جایزه سالانه هوش مصنوعی ایران، نیز در این نشست درباره تفاوت‌های دور سوم iAAA گفت: شرکت‌کنندگان ابتدا در یک دوره آموزشی جامع هوش مصنوعی حضور می‌یابند و سپس در قالب تیم‌های تخصصی روی مسائل واقعی صنعت کار می‌کنند. دور سوم این جایزه با تغییرات مهمی چون برگزاری رویدادهای استانی در ۱۰ استان کشور با هدف توسعه مشارکت ملی، ایجاد بخش بین‌الملل با همکاری وزارت امور خارجه و سازمان‌های جهانی همچون یونسکو، و تعریف پنج مسئله واقعی در حوزه‌های بانکداری، سلامت و سایر صنایع همراه است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این جایزه، واقعی بودن مسائل است. این یعنی تلاش و زحمات شرکت‌کنندگان منجر به توسعه فناوری‌هایی می‌شود که امکان حل مشکلات عینی کشور را دارند. تمامی این مسائل زیر نظر کمیته علمی طراحی و تدقیق می‌شوند تا شاخص‌ها و الزامات آنها دقیقاً بر اساس جنس داده‌ها و حوزه کاربرد مشخص شوند. توسعه فناوری در این چارچوب، هدیه مشترک iAAA، محک و یونسکو به همه فرزندان این سرزمین است.
هوش مصنوعی سیستم کمک‌تصمیم‌گیری است نه جایگزین تیم درمان
آراسب احمدیان، مدیرعامل بیمارستان محک در این نشست به اهمیت نقش هوش مصنوعی و تحول دیجیتال در حوزه درمان سرطان کودکان اشاره کرد و گفت: موضوع هوش مصنوعی امروزه نه تنها یک روند جهانی بلکه پاسخی راهبردی به نیازهای واقعی حوزه سلامت است.
احمدیان با یادآوری بیش از ۲۵ سال سابقه فعالیت بیمارستان محک، تأکید کرد: این مرکز از سال ۱۳۸۵ به صورت منسجم بر اساس برنامه‌های راهبردی اداره می‌شود. در پنجمین برنامه استراتژیک بیمارستان، تحول دیجیتال به عنوان رویکرد اصلی و محور حرکت قرار گرفته است؛ رویکردی که بازتابی از تغییرات جهانی در حوزه درمان است.
مدیرعامل محک ادامه داد: در چهار محور اصلی نوآوری جهانی، حوزه درمان یکی از مهم‌ترین بخش‌ها به شمار می‌رود که به ویژه در زمینه تشخیص‌های دقیق و درمان‌های هدفمند پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. نقطه اتصال این دو حوزه تحول دیجیتال و نوآوری درمان، بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال در فرآیندهای درمانی است.
وی همچنین به ظرفیت داده‌های ارزشمند بیمارستان محک اشاره کرد و گفت: ما امروز می‌توانیم داده‌های یک مرکز فوق تخصصی سرطان کودکان را به گونه‌ای به اشتراک بگذاریم که تبدیل به الگوریتم‌های هوش مصنوعی شود. این الگوریتم‌ها به تشخیص‌های دقیق‌تر کمک می‌کنند و هوش مصنوعی از این تشخیص‌ها می‌آموزد و به مرور تقویت می‌شود.
احمدیان افزود: این مسیر، محور اصلی برنامه‌های آینده ماست و نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم. خوشبختانه آکادمی محک نیز به این حوزه وارد شده و همکاری مشترکی شکل گرفته است. این گام را شروعی مهم برای توسعه و پیشرفت می‌دانیم.
وی اظهار امیدواری کرد که مرکز تحقیقات محک به عنوان مرکز تخصصی این حوزه ارتقا یافته و پروژه‌های هوش مصنوعی را به طور نزدیک‌تر دنبال کند. تحول دیجیتال در درمان برای ما بسیار ارزشمند، هدفمند و با انگیزه است و امیدواریم این برنامه نقطه شروع حرکت پایدار و روبه‌جلوی محک در مسیر نوآوری‌های فناورانه باشد.
مدیرعامل محک در ادامه تاکید کرد: هدف نهایی، بهره‌برداری از این الگوریتم‌ها در داخل بیمارستان برای تشخیص‌های سریع‌تر و دقیق‌تر است و در صورت موفقیت، امکان استفاده از این فناوری در سطح ملی و نرم‌افزارهای تصویربرداری سراسر کشور فراهم خواهد شد تا بیماران زودتر شناسایی و درمان شوند.
احمدیان همچنین تأکید کرد که خروجی این سیستم هوش مصنوعی صرفاً به عنوان کمک‌تصمیم‌گیری برای پزشکان و تیم‌های تخصصی عمل می‌کند و تصمیم نهایی همواره بر عهده تیم درمان است.
حمایت معنوی از جایزه سالانه هوش مصنوعی و اهمیت رعایت اصول اخلاقی در فناوری‌های نوین
شکرچی نماینده کمیسیون ملی یونسکو در ایران در مراسم جایزه سالانه هوش مصنوعی با قدردانی از برگزارکنندگان این رویداد، با اشاره به حمایت معنوی کمیسیون از این جایزه، به تشریح چرایی مشارکت یونسکو در این حوزه پرداخت.
وی با اشاره به تصویب سند مهم توصیه‌نامه اخلاق هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۱ در سازمان یونسکو، گفت: این سند چارچوب علمی، فرهنگی و آموزشی برای توسعه هوش مصنوعی در سطح جهانی است که کشور ما نیز با برخی تحفظات به آن پیوسته است.
نماینده یونسکو در ایران تاکید کرد: تحول دیجیتال فرصت‌های بی‌نظیری را به همراه دارد، اما باید با رعایت پنج اصل اساسی حقوق بشر، عدالت، شمول‌گرایی، شفافیت و پاسخگویی از پیامدهای منفی احتمالی آن جلوگیری کرد. حفاظت از گروه‌های آسیب‌پذیر، به ویژه کودکان، از اولویت‌های کمیسیون است و حمایت از موسسه محک که سال‌ها در زمینه درمان و حمایت از کودکان مبتلا به سرطان فعالیت می‌کند، در چارچوب این اصول انجام می‌شود.
نماینده کمیسیون ملی یونسکو همچنین به چالش شکاف دیجیتال اشاره کرد و یادآور شد: یکی از دغدغه‌های مهم، دسترسی عادلانه و منصفانه به فناوری‌های نوین و استفاده شفاف از داده‌هاست. موفقیت در بهره‌برداری از فناوری‌های نوظهور، به همکاری میان‌رشته‌ای و رعایت اصول اخلاقی بستگی دارد و کمیسیون ملی یونسکو متعهد است از پروژه‌هایی حمایت کند که کیفیت زندگی اقشار آسیب‌پذیر را بهبود می‌بخشند.
وی در ادامه سخنان خود به اهمیت رعایت اصول امنیت و حریم خصوصی در استفاده از داده‌ها در حوزه درمان تاکید کرد و گفت: به کارگیری داده‌ها دو مسئله اصلی امنیت و حریم شخصی را به همراه دارد و این اصول باید در تمامی مراحل درمان، از تشخیص و برنامه‌ریزی درمان تا مراقبت و تجویز دارو به دقت رعایت شود.
وی افزود، با توجه به گفتگوهای صورت گرفته با شرکت‌کنندگان جایزه سالانه هوش مصنوعی، امیدواریم راهکارهایی که برای این رویداد طراحی می‌شوند، این اصول را به طور کامل مدنظر قرار دهند و در ارزیابی نهایی به تیم‌هایی که رعایت بیشتری از این معیارها داشته باشند امتیاز بیشتری تعلق گیرد.
نماینده یونسکو تاکید کرد: کمیسیون ملی تمایل دارد این رویدادها زمینه‌ای برای تقویت ارتباط میان اسناد بین‌المللی و زیست‌بوم فناوری کشور فراهم کنند و جایزه سالانه هوش مصنوعی فرصت بسیار ارزشمندی برای تقویت این ارتباطات است.
